Beste medegelovigen
Maandag beginnen de scholen weer. En tegen het einde vakantie geldt dat bekende dubbel gevoel: van de ene kant zullen we het missen, die vrijheid, dat niets hoeven te doen, of leven zoals het uitkomt, en van de andere kant- moeten we dan op tijd naar bed en weer in het ritme zien te komen- we zijn eraan toe om de draad weer op te pakken, om weer te gaan leren of werken, met alle structuren en regelmaat die er nu eenmaal bij horen . Het eerste dat maandag in de klas gebeurt is het maken van duidelijke afspraken.
En daarmee zitten we ook meteen midden in de evangelie tekst. Hoe omgaan met regels en wetten? En meer nog: hoe verhouden zich die regeltjes ten opzicht van wat ons hart ? Moeilijk ! We zullen daar nooit helemaal uit kunnen komen, want een wet zonder bezieling is onmenselijk en hard, harteloos, maar een hart zonder kader of wet is stuurloos en brengt je tot losbandigheid.
Mensen kunnen niet zonder wetten of rituelen. Ze komen voor in heel ons leven. Voor ons, christenen, beginnen ze wanneer we gedoopt worden. En het is maar het begin, wat we moeten als peuter leren zitten als we eten, mooi in het rijtje staan op de speelplaats, op een stoeltje zitten in de klas, ons vingertje opsteken als we iets willen zeggen of vragen, en je kunt eindeloos doorgaan met zulke regeltjes die stuk voor stuk rituelen zijn, en waartoe ook ons huwelijk, werken, opvoeden enzovoort behoren, tot sterven en begraven worden toe.
Het is in dat verband dat Jezus zwaar in botsing komt met enkele farizeeën en schriftgeleerden. Ze verwijten Hem dat zijn apostelen hun handen niet wassen als ze eten. Daarmee gaan ze in tegen de overlevering van de voorvaderen, dit is hun verwijt.
En dat hadden ze net niet moeten zeggen, want op basis daarvan verwijt Jezus hen op zijn beurt en in volle hevigheid dat hun geloof niets meer is dan leven volgens de wetten van Mozes. Wetten die dus niet van God, maar van een mens komen. Wetten die voorschrijven hoe proper je moet zijn, wat je mag eten en drinken, waar je het eten moet klaarmaken, en meer van die 248 geboden en 365 verboden die het jodendom rijk is. Alleen wie daarnaar leeft, is een goede jood volgens veel farizeeën en schriftgeleerden. Zijzelf leven maniakaal volgens die wetten, en ze eisen dat ook van anderen.
Daar reageert Jezus dus heftig tegen, want Gods geboden zijn geen wetten van moeten en niet mogen, maar van beter en gelukkiger maken. En eigenlijk kent God maar één gebod, en dat is liefde en vrede voor alle mensen. Het is dus niet verwonderlijk dat Mozes in de eerste lezing zegt dat Gods voorschriften volmaakt zijn. En volmaakt zijn niet de mensen die heel fanatiek volgens al die geboden en verboden van Mozes leven, want dat zijn puur menselijke rituelen die niets met God en met hun medemensen te maken hebben.
Zoals altijd moeten we ons afvragen waar wij staan. Zou Jezus ook ons verwijten dat we alleen maar rituelen onderhouden? Dat ons geloof niets meer is dan elke week naar de mis gaan, een kaarsje branden, een kruisje dragen aan een kettinkje, een Christoffelbeeldje in de auto hebben liggen, misschien zelfs eens op bedevaart gaan? Maar als dat ons geloof is, steunt het op niets anders dan op uiterlijke rituelen, en die hebben niets te maken met Gods enige wet van liefde en vrede voor onszelf en voor onze medemensen. God wil alleen dat we Hem op die weg volgen, niet op de weg van uiterlijke tekentjes.
Zusters en broeders, we moeten echt oppassen dat we geen schijnchristenen zijn, want als we zo zijn, denken we alleen maar dat we goede christenen zijn. Maar we zijn het dan niet, want we gaan niet verder dan uiterlijke rituelen. Jezus is daar op het einde van het evangelie keihard in. ‘Niets wat van buitenaf in de mens komt, kan hem onrein maken, maar wat van binnen uit de mens komt maakt hem onrein, want dat komt uit zijn hart’, zegt Hij. En Hij somt een reeks van die onreine dingen op: slechte gedachten, verboden seks, moord, belediging, trot en domheid en meer van die dingen die bijna dagelijkse kost zijn in het leven van mensen die zich niets van Gods enige wet van liefde en vrede aantrekken. We zien in Gaza en Oekraïne waar dit toe leidt. Laten we ons dus eerlijk inspannen om geen schijnchristenen van uiterlijke rituelen te zijn, maar christenen die die naam echt verdienen., omdat we maar volgens één wet leven, en dat is de wet van liefde en vrede voor alle mensen. Amen.